Özellikle Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanın; Terörist Başı Abdullah Öcalan hakkındaki “Umut Hakkı” açıklamaları sonrası ülkede genel af yolda düşüncesinde ciddi bir artış olmuştur. Artık iktidar ve muhalefet parti sözcüleri ve liderlerinin de yapmış oldukları bir takım açıklamalar gerçekten de genel af yolda dedirten şekildedir.
2025 genel af yılı olup olmadığı gerçekten de genel affın yolda olup olmadığı, bu konuda resmi bir çalışma olup olmadığı konusunda yapmış olduğumuz araştırmaları sizler için derledik. Genel af yolda mı değil mi karar vermek için isterseniz öncelikle siyasi liderlerin ve Adalet Bakanının bu konudaki son günlerde yapmış oldukları açıklamaları inceleyim. Ardından ise Cumhuriyet tarihi boyunca ülkemizde gerçekleşen bütün genel af öncesi ülkenin içinde bulunduğu durum ile şu an içinde bulunduğumuz durumları kıyaslayalım. İşte siyasi liderlerin genel af yolda dedirten açıklamaları…
Devlet Bahçeli’nin Genel Af Yolda Dedirten Açıklamaları
İçinde bulunduğumuz günlerde ve 2025 yılında genel af umutlarını yeşerten ilk açıklamalar Devlet Bahçeli’den gelmiştir. Öncelikle belirtmekte fayda görüyoruz ki ülkemizde idam cezasının kaldırılmasında da Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Sayın Dr. Devlet Bahçelinin büyük bir katkısı olmuştu.
Kuşkusuz ki 2025 genel af yılı olacağı konusunda ilk izlenimler Devlet Bahçeli’nin Abdullah Öcalan’a umut hakkı tanınması yönündeki açıklamalarıdır. Ancak bunların dışında gerçekten genel af yolda dedirten başkaca açıklamalar olmuştur.
Bilindiği üzere geçtiğimiz günlerde Karagümrük Çetesi mensubu Soner Ergin Sayın Devlet Bahçeli’ye bir ziyarette bulunuştur. Ziyaret sonrası genel af hakkında bir konuşmaları olmadığını belirtmiş ise de; Soner Ergin bu ziyaretin ardından 26 yıldır cezaevinde bulunan ağabeylerine çok yakında müjdeli bir haber vereceğini belirten paylaşımlarda bulunmuştur. Hepimiz tahmin edebiliriz ki cezaevinde 26 yıldır hükümlü olarak bulunan bir kişiye verilebilecek tek müjdeli haber aftır.
Her ne kadar Bahçeli’nin Öcalan hakkındaki umut hakkına ilişkin açıklamaları acaba genel af mı geliyor dedirtse de; Bizler genel affın asıl olarak Sinan Ateş’in katillerinin kurtarılmasına yönelik bir çalışma olduğunu düşünüyoruz. Çünkü Devlet Bahçeli Abdullah Öcalan dışında kimi ileri sürerek af tartışmaları başlatsa idi yine de bu açıklamaların Sinan Ateş’in katillerini ve azmettiricilerini kurtarmak amacı ile yapıldığı anlaşılacaktı.
Cezaevlerinde Suç Tasnifleri Yapılmaya Başlandı
Cezaevlerinde suç tasniflerinin yapılmaya başlandığı yönünde 1. Ağızdan birçok kişiden bilgiler aldık. Yazımızın ilerleyen bölümlerinde paylaşacağımız Cumhuriyet tarihindeki bütün genel afları incelediğimizde zaman zaman bir takım suçların genel af kapsamı dışında tutulduğu söylenebilir. İşte cezaevlerindeki suç tasniflerinin yapılmasındaki temel amaç da 2025 genel af çıkması halinde bu aftan kimlerin yararlanacağının tespit edilmesi ve vakit kaybedilmeksizin tahliye işlemlerine başlanılmasıdır.
Adalet Bakanının Af Açıklamaları
Adalet Bakanı Sayın Yılmaz Tunç’un genel af yolda dedirtecek herhangi bir açıklaması yoktur. Zaten hiçbir siyasi lider veya bakan hatta milletvekili genel affın görüşüldüğü, bu konuda bir yasa tasarısı hazırlandığı veya bu konuda bir hazırlıklarının olduğu konusunda açıklama yapması beklenemez. Cumhuriyet tarihi boyunca çıkan genel af öncesi hiçbir zaman böyle bir açıklamalara rastlanılmaz.
Bunun en önemli nedeni af çıkacak düşüncesi ile yeni suçların işlenmesini önlenmesidir. Bu nedenle gerek Adalet Bakanı Sayın Yılmaz Tunç, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli hatta Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan genel af konusunda hiç bir zaman açıklama yapmayacaktır. Genel af gizli görüşmeler ile karara bağlanır ve bir gecede yasalaşarak birkaç gün içinde genel af nedeniyle cezaevlerinden tahliyeler başlar.
Cezaevlerinin Doluluk Oranları Genel Af Yolda Dedirtiyor
Ülkemizin bitmek bilmeyen sorunlarından birisi de cezaevlerinin doluluk oranlarıdır. Gerek yetkililerin yapmış oldukları açıklamalar, gerekse cezaevinde bulunan tutuklu ve hükümlerin anlatımları dikkate alındığında; Şu an ülkemizde bulunan cezaevleri hükümlü ve tutuklu kapasitelerinin çok çok üzerindedir. Mahkumların yerlerde yattıkları acı olsa da bir gerçektir. Bu da cezaevlerinin kapasitesinin üzerinde hizmet verdiğinin bir göstergesidir.
Cumhuriyet Tarihi Boyunca Gerçekleşmiş Genel Af ve Nitelikleri
Cumhuriyetimizin kurulmasından hemen önce ve Cumhuriyetin kurulmasından sonra çeşitli nedenlerle genel af mahiyetinde olan bir çok af yasa tasarı kanunlaşmıştır. 2025 yılında genel af yolda mı sorusuna cevap ararken Cumhuriyet tarihimizdeki çıkarılan genel aflara ve niteliklerine dilerseniz bir göz atalım.
İzmir İktisat Kongresi Affı (1923)
Cumhuriyetin ilanından önce, 1923 yılında İzmir İktisat Kongresi sırasında alınan kararlarla bazı mahkûmlara af getirilmiştir. Bu, Cumhuriyetin kuruluşuyla uyum sağlamak ve toplumsal barışı tesis etmek amacıyla yapılan bir düzenlemedir.
Cumhuriyetin 10. Yıl Affı (1933)
Cumhuriyetin 10. yılı münasebetiyle, suç türüne göre farklı oranlarda cezaların affedildiği bir genel af çıkarılmıştır. Bu af, toplumsal barış ve Cumhuriyetin ilk on yılında sağlanan birlik duygusunu pekiştirme amacı taşımıştır.
27 Mayıs Darbesi Sonrası Af (1960)
27 Mayıs 1960 askeri darbesinin ardından çıkarılan genel af, dönemin siyasi şartlarına uygun olarak mahkûmları kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Ancak bu af, darbenin hedef aldığı bazı grupları kapsam dışı bırakmıştır.
50. Yıl Affı (Ecevit Affı 1974)
Cumhuriyetin 50. yılı vesilesiyle Bülent Ecevit hükümeti döneminde çıkarılan bu af, birçok suçlunun cezasında indirime gidilmesini sağlamıştır. Ancak bu affın kapsamı, ağır suçları kapsamamış ve kamuoyunda büyük tartışmalara yol açmıştır.
Terör ve Diğer Suçlara Af (1991)
1991 yılında Süleyman Demirel’in başbakan olduğu dönemde çıkarılan af, özellikle terör suçlarıyla ilgili hükümler içermekteydi. Bazı mahkûmların ceza süreleri azaltılırken, bazıları tamamen serbest bırakılmıştır. Bu af, toplumda oldukça tartışmalı bir konu olmuştur.
Rahşan Affı (2000)
Rahşan Ecevit’in adıyla anılan 2000 yılı affı, dönemin DSP-MHP-ANAP koalisyon hükümeti tarafından çıkarılmıştır. Özellikle adli suçları kapsayan bu af, siyasi suçları dışarıda bırakmıştır. Toplamda yaklaşık 40 bin kişinin yararlandığı belirtilmektedir. Ancak bu af, cezaevlerinde boşalmalara yol açması ve bazı suçluların tekrar suç işlemesi nedeniyle tepki çekmiştir.
Genel Af Yolda Dedirten Nedenler
Cumhuriyet Tarihimizin yukarıda sıralamış olduğumuz genel af kanunlarının tümünün ortak özellikleri vardır. Şu an içinde bulunduğumuz ülke durumumuz hemen hemen tüm bu nedenleri barındırmaktadır.
- Toplumsal Barışın Yeniden Tesisi
- Darbe Sonrası Süreçler İle Siyasi Dönüşümler
- Ekonomik Sebepler
- Cumhuriyetin Yıl Dönümleri
Genel af yolda dedirtecek sebeplerden ve etkenlerden yukarıda sıralamış olduğumuz “ekonomik sebepler” ile “Cumhuriyetin yıl dönümleri” hemen dikkatinizi çekmiştir.
Her ne kadar 2023 yılı Cumhuriyetin 100 yılı olması nedeniyle mahkûmlar tarafından büyük bir umutla af beklenmiş ise de; Mahkumların 2023 yılında beklediği af kanunu çıkmamıştır. Bunun dışında ekonomik sebepler de genel affa oldukça büyük etki eder. Kanımca şu an ülkemizin ekonomik açıdan oldukça iyi bir yerde olduğunu söyleyen kimse yoktur. Kaldı ki; Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın bizzat kendisi de ekonomimizin iyi olmadığını son günlerde TV ekranlarından uzak olsa da kabul etmiştir.
Genel Affın Çıkmasını Destekleyen Nedenler
Toplumsal Barış ve Birliğin Sağlanması İçin Genel Af Yolda
Özellikle toplumsal gerilimlerin yoğun olduğu dönemlerde, genel aflar sosyal barışı sağlamak ve toplumu birleştirmek için etkili bir araç olabilir. Cumhuriyetin yıldönümleri ya da büyük siyasi dönüşümler bu tür bir uygulama için fırsat oluşturabilir.
Cezaevi Kapasite Sorunları Genel Af Yolda Dedirtiyor
Türkiye’de cezaevlerinin kapasitesini aşan mahkûm sayısı, genel af tartışmalarını sıkça gündeme getiriyor. Cezaevlerindeki aşırı yoğunluk, insan hakları ihlalleri riskini artırabilir ve rehabilitasyon süreçlerini olumsuz etkileyebilir.
Adil Yargılama Talepleri
Bazı bireyler, yargı süreçlerinde eksiklikler nedeniyle adil bir karar verilmediğini düşünebilir. Genel af, bu tür tartışmalara bir çözüm sunabilir.
Adalet İsteyenlere Genel Af Yolda Mı?
Adalet isteyenlerin gözleri, uzun süredir beklenen bir genel af düzenlemesine çevrilmiş durumda. Toplumsal barış ve ceza infaz sistemindeki yoğunluğun hafifletilmesi, bu talebin temel gerekçeleri arasında yer alıyor. 9. Yargı Paketi kapsamında yapılan çalışmalar, denetimli serbestlik ve infaz sürelerinde değişiklikler öngörse de, yetkililer şu ana kadar genel bir af düzenlemesinin gündemde olmadığını belirtti.
Ancak toplumda bu konuda oluşan beklentiler, gelecekte bu konunun daha fazla tartışılabileceğine işaret ediyor. Özellikle ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik durumlar ve toplumsal barışın sağlanması adına genel af yolda olduğu konusunda umutlar yeşerse de bu konuda açılanmış kesin bir açıklama yoktur.
