Osmanlı’nın Devasa Silahı; Şahi Topu Şu An Nerede?

Fatih’in Şahi Topu şu an nerede? Konusunda bir araştırma yapıyorsanız muhtemelen kısa bir süre önce veya şu anda muhtemelen “İstanbul’un Fethi” konulu filmi izlemişinizdir veya izliyorsunuzdur.
1453 İstanbul’un Fethi başta olmak üzere bütün Osmanlı İmparatorluğunun en etkileyici silahlarından olan Şahi Topu İstanbul’un Fethinden önce Fatih Sultan Mehmet tarafından dönemin büyük ustalarından Urban Usta’ya döktürülmüştür. İstanbul’un Fethinde de kilit bir rol oynamıştır. Ülkemizin kaderini belirlemede bu derece önemli olan Şahi Topu’nun akıbeti herkes tarafından merak edilmektedir. Bu konuda sizleri daha fazla meraklandırmadan hemen Şahi Topu şu an nerede sorusuna cevap verelim.
Şahi Topu Şu An Nerede?
Şahi topunun şuan nerede olduğu konusunda yoğun araştırmalar yaptık ve varmış olduğumuz sonuç şöyledir. Öncelikle belirtelim ki 1453 yılında yani İstanbul’un Fethinde kullanılan asıl Şahi Topu Türkiye’de ne de başka bir ülkede bulunmamaktadır. Bunun en temel nedeni o dönemlerde savaşların devam etmesidir. Devam eden savaşlar nedeniyle yeni top dökülmelerine ihtiyaç olduğundan hali hazırda yapılmış ancak İstanbul’un Fethinden sonra yıpranmış, yorulmuş ve kullanılması mümkün olmayan hale gelmiş Şahi Topu tekrar eritilmiştir. Yani filmlerde izlediğimiz asıl Şahi Topu’nun aslı şu anda fiziki olarak bulunmamaktadır.
Şahi Topu’nun Tarihi ve Üretimi
Şahi Topu, Macar usta Urban (Orban) tarafından dökülmüştür. Daha önce Bizanslılar tarafından top yapmayı teklifi edilen ancak bu teklifi kabul etmeyen Urban, Osmanlı’ya sığınmış olduğunda Fatih Sultan Mehmet’in büyük bir top üretme fikrinden etkilendi. Padişahın desteğiyle Edirne’de devasa bir top dökümhanesi kurularak bu dev top üretildi.
Top 8 metre uzunluğunda olup ve yaklaşık 18 ton ağırlığındaydı. Kullanılan gülleler 500 – 600 kg arasında değişiyordu. Bizans surlarının yıkılması içinde bundan daha küçük bir top düşünülemezdi. Bu büyüklükte bir topun üretimi, tasarlanması ve taşınması o döneme göre büyük bir mühendislik başarısıydı. Fatih Sultan Mehmet topun tasarlanmasından üretimine kadar her aşamada yoğun mühendislik bilgileri sergiledi ve sonunda Urban Ustanın yardımı ile top döküldü.
Şahi Topunun İstanbul Kuşatmasında Kullanımı
1453 yılında Osmanlı ordusu İstanbul’u kuşatırken Şahi Topu büyük bir avantaj sağladı. Surlara ağır darbeler indirerek Bizans’ın savunma hatlarını aşındırdı. Ancak bu devasa silahın bazı dezavantajları da vardı.
Şahi Topu Özellikleri (Döneme Göre Dezavantajları)
- Tek atış yaptıktan sonra saatlerce soğuması gerekiyordu.
- Güllelerin taşınması ve yerleştirilmesi oldukça çok zordu.
- Topun hareket ettirilmesi için yüzlerce insan ve onlarca öküz gerekiyordu.
Tüm bu zorluklara rağmen Şahi Topları İstanbul’un fethedilmesinde kritik bir rol oynadı. Bizans’ın güçlü surları bu top sayesinde yıkıldı ve Osmanlı ordusu şehre girmeyi başardı.
Şahi Topunun Menzili
- Etkili menzil: Yaklaşık 1.200 – 1.500 metre
- Maksimum menzil: Yaklaşık 2.500 – 3.000 metre
Bu topun en önemli özelliği, devasa büyüklüğü ve havan topları gibi yüksek açılı atış yapabilmesi sayesinde kalelerin surlarını yıkabilmesiydi. 600 kg ağırlığında gülleler atan bu top, Bizans surlarında büyük hasara yol açmıştır. Ancak ağır olması nedeniyle atış hızı düşüktü; her atıştan sonra uzun süre soğuması gerekiyordu.
Şahi Topu İşe Yaradı Mı?
Fetih 1453 filmini izlemiş iseniz muhtemelen işe yarayıp yaramadığı konusunda da kısmen de olsa bilgi sahibi olmuşunuzdur. Ancak tarihi kayıtlara göre bu topun savaştaki rolünü aşağıdaki gibi iki farklı başlık altında da inceleyebiliriz
Bizans Surlarını Aşındırdı
- İstanbul’un kalın ve güçlü surları vardı, ancak Şahi topları bu surları parça parça yıkmaya başladı.
- Özellikle Topkapı civarındaki surlara yoğun atış yapıldı.
- Günler süren bombardıman sonucunda surlarda büyük gedikler açıldı.
Psikolojik Etki Yarattı
- Bizanslılar, bu kadar büyük toplarla karşılaşmaya alışık değildi.
- Osmanlı ordusu, topların gücünü göstererek Bizans askerlerinin moralini bozdu.
Her ne kadar Şahi topları Bizans surlarını tamamen yok etmemiş olsa da, surları zayıflatıp Osmanlı askerlerinin son saldırısını kolaylaştırdı. Asıl fetih, topların açtığı gediklerden yapılan büyük saldırıyla gerçekleşti.
Yani Şahi topları doğrudan İstanbul’un düşmesini sağlamadı ama fethe büyük katkı sundu diyebiliriz. Ama yine de bu toplar olmasaydı İstanbul’un Fethinin mümkün olmadığını da söyleyebiliriz. Hatta düşman askerlerinde yaratmış olduğu psikolojik etki de yadsınamaz.
Şahi Topu’nun Önemi ve Mirası
Şahi Topları savaş teknolojisinde topçuluğun ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Osmanlı bu tecrübeyle ilerleyen yıllarda topçu birliklerini daha da güçlendirdi.
Günümüzde Şahi Topunun replikaları İngiltere ve Türkiye’de sergilenmektedir. Orijinal parçalarından bazıları ise Londra’daki Tower of London müzesinde bulunmaktadır.
Bu devasa silah, Osmanlı’nın yenilikçi ve mühendislik açısından ileri seviyede olduğunu kanıtlayan en önemli eserlerden biridir.
Şahi Topu Türkiye’de Mi?
Yukarıda da değindiğimiz gibi bu top fiziki olarak günümüze kadar ulaşmamıştır. Şahi Topunun bazı örnekleri bugün Londra’daki Tower of London (Londra Kulesi) müzesinde sergileniyor. Ancak 1453 yılında İstanbul’un Fethinde kullanılan topun birebir aynısı değildir. Peki, Osmanlı’ya ait bu devasa top İngiltere’ye nasıl gitti?
Şahi Topu İngiltere’ye Nasıl Gitti?
Osmanlı’nın farklı dönemlerde döktürdüğü büyük toplardan biri, 19. yüzyılda İngiltere’ye hediye olarak gönderildi. İşte bu sürecin detayları:
- Sultan Abdülmecid Dönemi (1839-1861): Osmanlı İmparatorluğu, özellikle 19. yüzyılda Avrupa ile diplomatik ilişkilerini güçlendirmek istiyordu.
- 1854-1856 Kırım Savaşı: Osmanlı, İngiltere ve Fransa ile ittifak yaparak Rusya’ya karşı savaştı. Osmanlı bu ittifakı güçlendirmek adına bazı askeri eserleri İngiltere’ye hediye etti.
- 1866’da Osmanlı’nın Hediyesi: Osmanlı Sultanı Abdülaziz döneminde, Fatih dönemine ait olduğu düşünülen bir dev top İngiltere’ye hediye edildi. İngilizler bu silaha büyük ilgi gösterdi ve Tower of London müzesinde sergilenmeye başladı.
Bu top, Şahi Topu’nun birebir aynısı olmasa da, Osmanlı’nın döktürdüğü devasa toplardan biri olarak kabul ediliyor. Bugün Londra’da sergilenen topun 1464’te döküldüğü ve Osmanlı’nın Rodos kuşatmalarında kullanıldığı düşünülüyor.
Şahi Topu Kim Hediye Etti?
Daha önce de belirttiğimiz gibi şu an Tower Of London müzesinde sergilenen ve o dönemde yapılan Şahi Toplarının birebir örneğine oldukça benzeyen toplar asıl Şahi Topu değildir. Bu nedenle bu topların hediye edildiğini söylemek mümkün değildir.
Urban Usta Nasıl Öldü?
Urban Ustanın nasıl öldüğü konusunda çeşitli rivayetler vardır. Bu konuda kesin bir bilgi yoktur. Ancak izlemenizi şiddetle tavsiye ettiğimiz filmde de görüldüğü gibi Şahi Toplarının patlaması sonucu Urban Usta ağır bir şekilde yaralanmıştır. Filmin ilerleyen bölümlerde de Urban Ustaya dair bir bilgi verilmemiştir. Buna karşın Urban Ustanın nasıl öldüğü konusunda farklı rivayetleri şöyle sıralayabiliriz.
- Urban Usta Şahi Toplarının Patlaması Sonucu Öldü
- Şahi topları çok büyük ve ağır olduğu için ateşlendikçe aşırı ısınıyordu.
- Bir atış sırasında topun infilak ettiği ve Urban Usta’nın öldüğü bazı kaynaklarda geçmektedir.
- Fetih Sonrasında Doğal Ölüm veya Kayıp
- Bazı kaynaklara göre fetihten sonra Urban Usta’nın izine rastlanmamıştır.
- İstanbul’un fethi sonrası Osmanlı’nın hizmetinde kalmış ve ilerleyen yıllarda doğal sebeplerle ölmüş olabilir.
İngiltere’de Sergilenen Osmanlı Şahi Topu
Bu Osmanlı topu, hala Tower of London’ın dış avlusunda ziyaretçilere açık bir şekilde sergileniyor. Üzerinde Osmanlıca yazıtlar ve süslemeler bulunan bu devasa silah, Osmanlı topçuluğunun ne kadar ileri olduğunu gösteren önemli eserlerden biri olarak kabul ediliyor.
Eğer orijinal Fatih Sultan Mehmet’in döktürdüğü ilk Şahi Topu’nun akıbeti merak ediliyorsa, bu konuda kesin bilgiler yok. Ancak zaman içinde bu dev topların çoğu hurdaya çıkarılmış, savaşlarda kullanılmış veya yeniden dökülerek başka silahlar yapılmış olabilir.