Sürdürülebilir moda, insanlara, çevreye ve biyoçeşitliliğe herhangi bir zarar vermeden yeniden üretilen “moda” ürünlerdir. Sürdürülebilir moda ile genel amaç moda endüstrisinde sürdürülebilirliği amaçlar. Ayrıca moda endüstrisinin çevresel etkilerini azaltmak da sürdürülebilir modanın amaçları arasında yer alır. Bu amaçları itibariyle çevre dostu moda olarak da bilinir.
Peki moda ve tekstil ürünlerinde sürdürülebilirlik için neler yapabiliriz? Bu konuya detaylı olarak değinmeden önce yazımız içerisinde sık sık kullanacağımız, sürdürülebilir tekstil nedir? Çevre dostu moda nedir? ve marka sürdürülebilirliği nedir sorularına kısaca cevap verelim.
Sürdürülebilir Tekstil Nedir?
En kısa ve anlaşılabilir şekilde sürdürülebilir tekstil, geri dönüştürülmüş tekstil ürünlerinin kullanılarak çevreye ve topluma duyarlı bir şeklide üretilen tekstil ürünlerini ifade eder. Doğal kaynakların en az tüketilmesi de yine sürdürülebilir moda ve sürdürülebilir tekstilin hedefleri arasında yer alır.
Sürdürülebilir Tekstil Özellikleri
Tekstil alanında sürdürülebilirlikten bahsedebilmek için bir takım özelliklerin var olması gerekir. Genel olarak aşağıdaki özellikleri barındıran bir tekstil üretimi sürdürülebilir tekstil olarak kabul edilebilir.
- Düşük enerji tüketimi (karbon ayak izi)
- Düşük su tüketimi (su ayak izi)
- Üretimde geri dönüşümün kullanılması
- Çevre dostu ve sürdürülebilir malzeme kullanımı
- Etik ve İş ahlakına uygun çalışma koşulları
- Zararlı maddelerin kullanımından kaçınma
Çevre Dostu Moda Nedir?
Çevre dostu moda üretim aşamasından tüketim aşamasına hatta geri dönüşüm aşaması da dahil olmak üzere çevreye zarar vermeyen veya en az zarar veren ve doğa dostu yöntemlerde oluşturulan ürünlerdir.
Günümüzün en yaygın moda anlayışı olan “fast fashion” moda anlayışına karşı olarak geliştirilmiştir.
Moda Ve Tekstil Ürünlerinde Sürdürülebilirlik İçin Neler Yapabiliriz?
Sürdürülebilir tekstil nedir ve çevre dostu moda nedir sorularına yukarıda şekilde cevap verdikten sonra sürdürülebilir moda nedir, moda ve tekstil ürünlerinde sürdürülebilirlik için neler yapabiliriz? Sorularına vereceğimiz cevaplar daha anlaşılabilir olacaktır.
Herhangi bir üretimde veya tekstil alanında sürdürülebilirlikten yani sürdürülebilir modadan bahsedebilmek için bu alandaki üretimden tüketime kadar bir takım kurallara uyulmazı gerekir. Bu kurallar bütünü ise genel hatları ile aşağıdaki gibidir.
Sürdürülebilir Moda İçin Neler Yapabiliriz?
Sürdürülebilir moda için bireysel veya toplumsal olarak yapabileceğimiz katkıları aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
Sürdürülebilir ve Çevre Dostu Malzeme Seçimi
Sürdürülebilir moda konusunda ilk adım tekstil ürünlerinin üretiminde kullanacağımız malzemeler ile başlar. Pamuk, kenevir, bambu ve polyester günümüzdeki en yaygın tekstil alanındaki sürdürülebilir malzemelerdir.
Sıfır Atık Politikaları
Herhangi bir alanda sürdürülebilirlikten bahsedebilmek için atık yönetimi oldukça önemlidir. Bu durum sürdürülebilir tekstil ve sürdürülebilir moda alanında da geçerlidir. Yukarıda geri dönüştürülmesi mümkün olan malzemelerin kullanımı ile sıfır atık politikaları büyük oranda benimsenmiş olacaktır. Ayrıca geri dönüştürülebilir malzemeler ile yapılmış “eski” olarak değerlendirilen kıyafetler ile yeni ürünler yapılması sürdürülebilir modanın bir başka özelliğidir.
Kaliteli Ürünleri Tercih Edin
Sürdürülebilirliğin bir başka aşaması ise daha az tüketimdir. Daha az tüketim ile ihtiyacın fazlasından çok üretiminin önüne geçilme hedeflenir. Sürdürülebilir moda alanında ise bu daha çok kaliteli alışveriş ile mümkündür. Kaliteli ürünleri tercih etmemize bağlı olarak tekstil ürünlerinden yararlanma süremizde uzayacaktır.
Sürdürülebilir Modayı Takip Edin
Sürdürülebilir moda adına bireysel açıdan yapabileceğimiz en büyük katkı tercihlerimizde sürdürülebilir şekilde üretilmiş ürünleri tercih etmektir. Tercihlerimizi bu yönde kullanmamız üreticileri bu alanda üretim yapmaya da teşvik edecektir. Kalitesiz, kısa ömürlü, ucuz ve geri dönüştürülmesi mümkün olmayan tekstil ürünlerine ilgi gösterilmesi sürdürülebilir modanın gelişimine engel olacaktır.
Uygun Yıkama Koşullarını Tercih Edin
Kıyafetlerimizin birçoğu uygun yıkama koşullarını kullanmamamız nedeniyle yıpranır. Yıpranarak kısa sürede kullanamaz hale gelen ürünlerin yenisi alınması zorunluluğu doğuracağından daha uzun fayda için ürünün niteliğine en uygun yıkama koşullarında ürünlerimizi yıkamalıyız.
Takas ve İkinci El Alışkanlığı
Maalesef ki ülkemizde ikinci el kıyafet alışverişi fazlaca benimsenmemiştir. Oysa dünyanın en gelişmiş ülkelerinde dahi sadece sürdürülebilir moda adına ikinci el tekstil ürünlerinin pazarlandığı birçok Pazar yeri vardır. Sürdürülebilir Pazar olarak bilinen bu yerler ülkemizde ise maalesef “bit pazarı” gibi kulağa hoş gelmeyen tabirler ile tabir edilmektedir.
Sürdürülebilir Moda Örnekleri
Yukarıda da belirttiğimiz gibi tekstil alanında sürdürülebilirliği tam olarak yakalamış değiliz. Bu yüzden aşağıda vereceğimiz sürdürülebilir moda örnekleri sizlere oldukça garip gelebilecektir. Ancak tüm bu örnekler ülkemiz yaşam standartlarından daha üstün olan ülkeler tarafından gerçekleştirilmektedir.
Mud Jeans Pantolon Kiralama Hizmeti
Evet yanlış duymadınız merkezi Hollanda’da bulunan Mud Jeans isimli marka ülkelerinde sürdürülebilir moda çalışmaları kapsamında müşterilerine kot pantolon kiralama hizmeti vermektedir.
Sürdürülebilir Modanın Temsilcisi “Patagonia”
Merkezi Amerika Birleşik Devletlerinde bulunan ve çeşitli tekstil ürünlerinin üretiminde öncü olan “Patagonia” ülkemizde fazlaca bilinmese de Amerika kıtası üzerinde sürdürülebilir modanın öncüleri arasında yer alır.
Üretmiş olduğu tekstil ürünlerinin tamamına yakınını geri dönüştürülebilir malzemelerden temin etmektedir. Ayrıca yılın belirli dönemlerinde ücretsiz olarak elbise tamiri konusunda müşterilerine yol gösterici eğitimler vermektedir.
Stella McCartney
Sürdürülebilir moda sadece geri dönüştürülmesi ve çevreye zararlı şekilde üretim yapmamak ile sağlanmamaktadır. Bunun içinde ayrıca biyoçeşitliğinin ve küresel ısınmanın da önüne geçmek adına çalışmalar yapmak gerekir. İşte İngiltere’de bulunan Stella McCartney kürk ve hayvan derisini kullanmayarak tamamen geri dönüştürülebilir malzemeler ile sürdürülebilir tekstil hedeflemiştir.
Ülkemizde Sürdürülebilir Moda Adına Adımlar
Ülkemiz tekstil alanında Asya ve Avrupa’ya çeşitli ihracatlarda bulunmaktadır. Bölgede üretim kapasitesi en fazla olan ülkeler arasında yer almamıza rağmen henüz bu konunda tam olarak yerleşmiş bir sürdürülebilir moda anlayışına sahip değiliz. Ancak Çevre ve Şehircilik Bakanlığının, Avrupa Birliği Uyum Yasaları çerçevesinde endüstriyel üretimde karbon ayak izinin azaltılması zorunluluğu kapsamında özellikle yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim ile kısmen de olsa sürdürülebilir tekstil ve sürdürülebilir moda adına ülkemizde de bir takım adımlar atıldığını söyleyebiliriz. Bunun için öncelikle bireysel bilinçlenmeden başlayarak toplumsal bilinçlenmeye doğru hızlı bir şekilde adım atmamız gerektiğini düşünüyoruz.
Neden Sürdürülebilir Moda?
Tekstil alanındaki üretimlerde çevresel ve etik sorunları ortadan kaldırmayı hedeflemiş olsa da sürdürülebilir modanın birçok yararı vardır. Bunları ise aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Sürdürülebilir Modanın Yararları
Sürdürülebilir Moda Çevreye Olan Etkiyi Azaltır
Tekstil endüstrisinde ve dolayısıyla moda alanında su, enerji ve kimyasal kullanımı oldukça yüksektir. Buna rağmen sürdürülebilir moda;
- Doğal kaynakların korunmasını teşvik eder.
- Kimyasal kullanımını azaltarak hava, su ve toprak kirliliğini önler.
- Daha az atık üretir ve geri dönüşüm sistemlerini destekler.
İşçi Haklarını Korur
Sürdürülebilirlik sadece çevreye duyarlı maddeler kullanım ile gerçekleşmez. Bunun dışında çalışanların ve işçilerin haklarının korunması sürdürülebilirliğin bir parçasıdır. Bu sektördeki, düşük ücretler ve kötü çalışma koşullarıyla bilinir. Sürdürülebilir moda benimsenmesi halinde ise;
- İşçilere adil ücret ödenmesini sağlanır
- Güvenli ve sağlıklı çalışma ortamları sunulur
- Çocuk işçi çalıştırma gibi etik dışı uygulamaları önlenir
Döngüsel Ekonomiyi Destekler
Sürdürülebilir moda, atıkların azaltılması için döngüsel ekonomi prensibini benimser.
- Ürünlerin daha uzun süre kullanılmasını teşvik eder.
- Eski kıyafetlerin geri dönüştürülmesini ve yeniden kullanılmasını sağlar.
- İhtiyaç fazlası üretimi azaltır.
Karbon Ayak İzini Azaltır
Tekstil endüstrisi, karbon salınımına büyük katkıda bulunan sektörler arasında yer alır. Buna karşın sürdürülebilir moda;
- Yerel ve etik üretim süreçleri ile karbon salınımını düşürür.
- Fosil yakıtlara bağımlılığı azaltır.
- Daha az enerji harcayan üretim yöntemlerini benimser.
Tüketicilerin Bilinçli Alışveriş Yapmasını Sağlar
Sürdürülebilir modanın benimsenmiş olduğu topluluklarda insan yaşam kalitesini yükselten aşağıdaki özellikler görülmeye başlar
- Kaliteli ve uzun ömürlü ürünler sunar.
- Daha az ama daha bilinçli alışveriş yapma alışkanlığı kazandırır.
- Modanın “tüketim odaklı” yapısını değiştirerek daha anlamlı ve kişisel seçimlere yönlendirir.
