Mülakatlarda kamera zorunluluğu olduğu yönünde mevcut yasalarımızda herhangi bir düzenleme yoktur. Ancak Danıştay ve Bölge İdare Mahkemelerinin vermiş olduğu birçok karar adeta mülakatlarda kamera zorunluluğu olduğu yönündedir. Esasen Danıştay, Bölge İdare Mahkemesi hatta Anayasa Mahkemesinin doğrudan mülakatlarda kamerayı zorunlu kılacak şekilde içtihatları da yoktur. Zorunlu kıldığı uygulama daha çok mülakatların yargı denetimine açık bir şekilde yapılması gerektiği yönünde olup, bu yargı denetiminin sağlanmasında sesli ve görüntülü kayıt cihazları ile sağlanabileceğini savunmaktadır.
Ancak özellikle Danıştay’ın bu konuda son yıllarda vermiş olduğu kararların daha önce vermiş olduğu kararlarda çelişkili olduğu da görülmektedir. .
Mülakatlarda Kamera Zorunluluğunun Yasal Dayanağı
Yukarıda yapmış olduğumuz ön bilgilendirmelerden de anlaşılacağı üzere özellikle sözlü mülakatlarda kamera bulundurmayı zorunlu kılacak bir düzenlemem bulunmamaktadır. Kamu kurumlarınca yapılacak atamalarda yada görevde yükselme sınavlarından sonra yapılacak sözlü mülakatların bir çeşit idari işlem olduğu tartışmasızdır. Anayasamızın 125. Maddesinde yer alan hükme göre;
“İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.
Kukusuz ki kamu kurumlarınca yapılan mülakatlar da yine bu yargı denetimine açıktır. Diğer bir ifade ile aday hak ihlaline uğradığını düşünmesi halinde bu konuda iptal davası açma hakkına sahiptir.
Sadece sözlü sınav komisyon üyeleri ile adayın bulunduğu bir ortamda gerçekleşen idari işlemin daha sonra yargı birimlerince denetlenebilmesi için bir takım somut verilerin elde bulunması gerekir. İşte bu noktada en etkili araç ve gerecin kamera kaydı olduğu yönünde birleşmiş yargı kararları ile adeta mülakatlarda kamera zorunluluğu bulunduğu sonucu doğabilmektedir.
Yargı Kararları Neden Mülakatta Kamera Zorunluluğunu Savunuyor?
Mülakatlar idari yargı onlarında sık sık uyuşmazlık konusu yapılan bir idari işlemdir. Bununla birlikte siyasilerde zaman zaman asıl amacı dışında gerçekleştirilen bu idari işlemin kaldırılacağı yönünde vaatlerde bulunmaktadır. Buna karşın yıllardır bu konuda tek bir adım atılmış değildir. Birçok sözlü mülakat liyakatten zerre kadar söz edilemeyecek şekilde yapılmaktadır.
Hukukçu olarak sözlü sınavlarda tam bir liyakatin sağlanmasının mümkün olmadığını savunuyoruz. Bu sistemin tamamen kaldırılmadığı sürece liyakatin sağlanmasının mümkün olmadığını tüm siyasiler bilse de altında yatan farklı amaçlar nedeniyle mülakatların kaldırılması yolunda bir düzenleme yapmayacaklarından da eminiz.
Doğrudan mülakatta kamera zorunluluğu kılan bir düzenleme yok ise de; Bu absürt uygulamanın liyakat içerisinde yapılması gerektiği yönünde Anayasamızda şöyle bir düzenleme yer almaktadır.
“ Devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında Devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır.”
İdarenin Mülakatlarda Kamera Zorunluluğuna Bakış Açısı
Maalesef ki yukarıda da belirttiğimiz gibi Danıştay ve Bölge İdare Mahkemelerinin mülakatlarda kamera zorunluluğu bulunduğunu ifade edecek kararları varsa da; bu kararların altında yatan asıl neden, mülakatların yargı denetimine açık bir şekilde yapılması gerektiğidir.
Sözlü mülakatı yapan kamu kurumları tarafından mülakat esnasında sesli ve görüntülü kayıt alınmasının teknolojik açıdan zor olmadığı açıktır. Buna rağmen son yıllarda mülakat yapan kurumlar yukarıda belirtmiş olduğumuz yüksek yargı organlarının bu kararlarını hiçe sayacak şekilde uygulamalara imza atmaya başlamışlardır.
Örneğin mülakat sorularının önceden tutanak altına alınarak, adaylara yöneltilecek soruların rastgele bir şekilde bu sorular arasından seçilmesini sağladıkları ve verilen cevapları da tutanak altına aldıkları görülmektedir. Danıştay ve Bölge İdare Mahkemeleri bu şekilde yapılan bir sözlü mülakatın artık objektif ve yargı denetimine açık olduğu şeklinde; Diğer bir ifade ile mülakatlarda kamera zorunluluğu bulunduğu yönündeki kararları ile çelişen kararlar vermeye başlamışlardır.
Dilerseniz son yıllarda mülakatlarda kameranın zorunlu olup olmadığı yönünde verilmiş bir Danıştay Kararını inceleyelim.
Mülakatlarda Kamera Zorunluluğuna Yönelik Güncel Danıştay Kararı
“Somut olayda, davacının da katıldığı yeterlik sözlü sınavı öncesinde, sınav komisyonunca sınavda sorulacak soruların önceden hazırlandığı ve tutanağa bağlandığı, her adaya sorulan soruların kayda geçirildiği ve adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterildiği görülen yeterlik sözlü sınavının objektif bir şekilde gerçekleştirilmediğine yönelik herhangi bir bilgi ve belgenin bulunmadığı anlaşıldığından, davacının, vergi müfettişliği yeterlik sınavının sözlü / mülakat aşamasında aldığı puan sonucuna göre yeterlik sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı” gerekçesine yer verilmiştir.”
Danıştay 2. Dairenin 08.05.2024 tarih ve 2024/17 esas ile 2024/2716 sayılı kararı
Sözlü Mülakat İçin Başvurulabilecek Yargı Yolları
Sözlü mülakatta elenme sebepleri oldukça fazladır. Mülakatın objektif bir şekilde ve liyakat dahilinde yapılmadığı iddiası ile açılan davalar, mülakat iptal davalarının büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır. Aday şayet mülakatın liyakat dahilinde yapılmadığını düşünmesi halinde idari işlemin kendisine tebliğinden itibaren (mülakat tarihi) söz konusu kurumun bağlı olduğu bakanlığa veya kuruma karşı iptal davası açabilir. Bu konuda dikkat edilmesi gereken en önemli husus davanın 60 günlük yasal sürede açılması gerektiğidir.
Sözlü Mülakatlarda Kamera Zorunluluğu Var Mı? (SONUÇ)
Yasal gerekçeler ile yapmış olduğumuz bu açıklamalardan sonra tam olarak sözlü mülakatlarda kamera zorunluluğu olduğunu söyleyemeyiz. Asıl zorunluluk yapılan bu mülakatların yargı denetimine imkan kılacak şekilde yapılması gerektiğidir.
Bu nedenle son yıllarda mülakat yapan kamu kurumları “sınav sorularını önceden hazırlayarak, tutanak altına almaktadır.” Bu tutanaklarda yargı birimlerince söz konusu mülakatın yargı denetimine imkan verdiğini kabul etmeye başlamış ve daha önce vermiş olduğu kamera zorunluluğu yönündeki kararlarından vazgeçmiştir. Sonuç olarak başka türlü yargı denetimine imkan veren mülakatlarda kamera zorunluluğu bulunmamaktadır.
Bir Yorum