O an yaşadığımız anı sanki daha önce de yaşamış hissi uyanması dejavu olarak adlandırılmaktadır. Peki dejavu neden olur? Hemen hemen tüm insanlar hayatı boyunca bir kez dejavu hissine kapılmıştır. Aslında şu anda bu yazıyı yazma sebebim az önce yaşamış olduğum dejavu hissidir. Peki bu anı daha öncede yaşamıştım dedirten dejavu nedir? Ve dejavu neden olur? Aslında bu konuda yıllardır hatta asırlardır araştırmalar yapılmıştır. Ancak kesin ve net bir sebebi bulunmamıştır. Daha çok o anki psikolojik duruma bağlandığı görülmüştür.
Dilimize Fransızcadan geçen deja-vu zaten görüldü anlamına gelmektedir. Bu oldukça genel bir tabir olup, daha önce yaşanan anı veya görülen bir yeri de içerisine almaktadır. Aslında dejavu neden olur? Sorsundan çok dejavu nedir? Sorusu da sıkça sorulmaktadır. Bilindiği gibi en kısa tanımı ile şu anda yaşanılan anı daha önce de yaşanmış hissi kısaca dejavu olarak adlandırılmaktadır. Niteliği itibariyle bir çeşit ikilem olabilir. Çünkü dejavu yaşayan insan aslında o anı daha önce yaşamadığını bilmektedir. Buna rağmen yaşayıp yaşamadığı konusunda bir tereddüde düşmektedir.
Bildiğiniz gibi oldukça garip bir histir ve kısa da olsa dejavu yaşayan insanları kısa bir süre de olsa geçmişi hatırlatmaya zorlamaktadır. Daha önce de belirttiğimiz gibi uzun yıllar bu his konusunda araştırmalar yapılmıştır. Bizde özellikle dejavu neden olur konusunda yapılan araştırmalar sonucu varılan son noktayı sizler için araştırdık.
Bir çok uzman aslında dejavu neden olur sorusuna psikoloji bilimi ve nörolojik problemleri göz önüne alarak bir cevaplar vermiştir. Bu tür sorunlarla tamamen ilgisiz olduğunu söylemesek de aslında dejavunun nedenlerinin tamamen bu nedenlere bağlı olarak gerçekleştiği varsayımı yanlıştır. İşte asırlardır dejavu konusunda ortaya atılan iddialar ve dejavu nedenleri…
Tahmin edebileceğiniz gibi dejavu nedenleri daha çok psikolojik olarak incelenmektedir. Bu konuda yapılan tek ve en etkili araştırma ise “Gestalt aşinalık hipotezidir.” Colorado Üniversitesi Psikoloji Enstitüsü tarafından yapılan araştırmalar ve deneyler sonucu dejavu nedenleri o an içinde bulunduğumuz sahne ile daha önce görmüş olduğumuz sahnenin benzerlik göstermesinde bağlanmıştır. Bu durum bir örnekle açıklamak daha anlaşılır olacaktır.
Örneğin hayatımız boyunca birçok kez eğitim verilen bir sınıfa girmişizdir. Genel olarak sınıflarda başta bir öğretmen masası ve 3’erli gruplardan oluşan 4-5 sıra halinde sıralar bulunmaktadır. Genel olarak sınıf düzenleri bu şekilden ibarettir. Ancak burada bulunan kişiler bu mekandan bağımsızdır. Örneğin yeni bir sınıfa ilk defa girdiğimizde beynimiz eşyaların düzeninin aynı olduğunu algılayarak bu hissi daha önce yaşadığımızı bize bildirecektir. Bu nedenle de o an dejavu yaşamamız gayet normal karşılanacaktır.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz durum psikolojide dejavu olarak adlandırılsa da görüldüğü üzere çok fazla bir psikolojik durum ile alakası bulunmamaktadır. Çünkü herhangi bir psikolojik etkiye bağlı olmadan da insanın dejavu yaşaması mümkündür.
Dejavu neden olur? Sorusuna verilen cevap yöntemlerinden birisi de islam’da dejavudur. Bunun temelinde yatan neden ise; “Ruhun bedenden önce yaratılmış olması” inancıdır. Aslında İslam’da dejavu “reenkarnasyon” olarak da tabir edilmektedir. Bu nedenle öncelikle reenkarnasyon tanımı ile başlamakta fayda vardır.
Reenkarnasyon kelime anlamı itibariyle “ruh göçü” anlamına gelmektedir. Ruhun bedenden bağımsız olarak boyutlar arası geçiş yaptığı da söylenebilir. Görüldüğü gibi kısmen devaju neden olur? Sorusuna reenkarnasyondan kaynaklandığını söylemek mümkün olabilirse de kanıtlanmış bir bilimsel açıklaması bulunmamaktadır. Zaten dinimiz İslam dini de reenkarnasyonu kabul etmemektedir. Bu nedenle İslam’da dejavu konusunda mantıklı bir açıklama henüz yapılmış değildir. Bizde insanlar neden dejavu yaşar sorusuna İslami açıdan verilen cevapları oldukça mantıksız buluyoruz.
Oldukça mantıksız görünse de tasavvufta dejavu nedir? Sorusu da zaman zaman araştırma konusu olmaktadır. Bu durum da genel olarak İslam’da dejavu alanında değerlendirilmektedir. Ruhun bedenden önce yaratılmış olması inancı ile hareket eden bu görüşe göre ruhun beden ile birleşmesinden önce karşılaşmış oldu durumun beden ile birleşmesinden sonra tekrar karşılaşılması olarak nitelendirilmektedir. Görüldüğü gibi kanımızda dejavu neden olur? Sorusuna bu alanda bir mantıklı bir cevap vermek oldukça zordur.
Dejavu neden olur? Konusundan daha çok dejavu gerçek mi? Sorusu yoğunluktadır. Yukarıda yapmış olduğumuz açıklamadan da anlaşılacağı üzere her ne kadar psikolojide dejavuya yer yok ise de beynin algılama biçimi ile alakalıdır. Bu nedenle dejavu gerçek mi? Sorusuna verebileceğimiz cevap gerçek olmadığı yönündedir.
Aslında sürekli dejavu yaşamak sıklığı dikkate alınarak psikolojik veya nörolojik bir hastalığın belirtisi olabilir. Ortalama bir insan yılda 1-3 kez dejavu yaşaması normal olabilir. Ancak her gün her hafta veya günde birkaç kez sürekli dejavu yaşamak olarak nitelendirilebilmektedir. Bunun nedeni de yine nöroloji bilimine dayandırılmaktadır. Beynin temporal lob denilen bölgede sinir bağlantılarında meydana gelen hasara bağlı olarak sürekli dejavu yaşamak mümkün olabilmektedir. Ancak bu durum dejavu neden olur? Sorusunun cevabı değildir.
Görüldüğü gibi dejavu neden olur? Sorusuna verilen cevaplar değişiklik göstermektedir. Bunlar arasında en dikkati çeken psikolojide dejavu, İslam’da dejavu, Tasavvufta Dejavu durumlarıdır. Bizim de yaptığım olduğumuz araştırma neticesinde durumun beyin ile alakalı olduğu yönündedir. Yani beynimiz o an içinde bulunduğumuz durumda eşyaların benzer ve konumu dikkate alınarak beynin bu anı daha önce yaşandığı yönünde bir izlenim yaratmasıdır. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi dejavu gerçek mi? Sorusunda da belirttiğimiz gibi gerçek olmadığını sadece bunun bir algılamadan ibaret olduğunu söylemek mümkündür. Ancak sürekli dejavu yaşamak durumunda nörolojik bir muayene yapılmasında fayda olduğunu düşünmekteyiz.
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)