Yüksek polen riski, özellikle yaz ve bahar aylarında havadaki polen miktarının insan sağlığını tehdit edebilecek ölçüde artmasıdır. Bu durum polene alerjisi bulunan kişileri sağlık açısından ciddi şekilde etkileyebilecek niteliktedir. Benzer alerjik reaksiyonlarda olduğu gibi yüksek polen riski kendisini kaşıntı, nefes darlığı veya burun akıntısı gibi gösterir.
İçinde bulunduğumuz aylarda giderek artması nedeniyle bizde bu yazımızda yüksek polen riski kavramına tüm yönleriyle değinmek, sonrasında ise bu konuda alabileceğimiz önlemler konusunda bilgi vermeyi amaçladık.
Polen Nedir Nasıl ve Neden Oluşur?
Polen, çiçekli bitkilerin üreme dönemlerinde üretmiş oldukları gözle görülmesi zor hatta imkansız bir çeşit tozdur. Solunduğunda alerjisi olan kişiler için zararlı olsa da bitkilerin üremesi yani ürün hasadı için zorunludur. Bu polenler arı veya kuşların yardımı ile bir bitkiden diğerine taşınarak döllenme gerçekleşir. Ancak daha çok rüzgarlar ile taşınan bu polenler ister istemez insanlara kadar da ulaşabilir. İnsanlara ulaşmasındaki en büyük etken ise rüzgarlardır.
Polen Kaynakları Nelerdir?
Polenler hemen Helen bütün bitki türlerinden doğaya salınabilir. Ancak bu polenlerin insanlar üzerinde bırakmış oldukları etkiler değişiklik gösterir. Ancak insan sağlığını en çok tehdit eden ve yüksek polen riski durumu oluşturan bitkiler genellikle çiçekli bitkilerdir. Ağaçlarda çoğunlukla bulunsa da çimen veya yabani otlarda da bu dönemlerde polen salgılamaları görülür.
Polenler En Çok Ne Zaman Artar?
Bitkilerin polen üretimi genellikle güneşli günlerde gerçekleşir. Çiçekli bitkilerin çiçek açma dönemleri ise en yoğun görüldükleri zamanlardır. Bu dönemlerde güneşin ve rüzgarın da etkisi ile bitkilerden taşınan polenler havaya karışarak insanlara kadar ulaşır.
Bunun dışında ise yağmurlar sonrasında da yüksek polen riski oluşabilir. Bunun nedeni ise yağmurun etkisi ile toprağa düşen polenlerin tekrar havaya karışmasıdır.
Bitkiler tarafından polenlerin en yoğun salgılandığı saat dilimleri genellikle sabah saatleridir. Rüzgarlı bir sabah saatinde polene alerjisi olan kişilerin yazımızın ilerleyen bölümlerinde daha detaylı değineceğimiz önlemleri alarak dışarı çıkmaları, hatta mümkün ise zorunluluk olmaması halinde bu riskin devam ettiği sürece dışarıya çıkmamaları tavsiye olunur.
Yüksek Polen Riski Ne Demektir?
Yüksek polen riski atmosferdeki polen yoğunlunun, polene alerjisi olan kişiler için zararlı boyutlara kadar ulaştığında söz konusu olur. Kendisini saman nezlesi gibi belirtilerle hissettirse de; Astım gibi bağışıklık sisteminde hassasiyet olan kişiler için hayati derecede öneme de sahiptir. Yüksek polen riski diğer bir ifade ile havadaki polen miktarının kişideki mevcut semptomları tetikleyebilecek ölçüde olması durumudur.
Polen Riski Nasıl Ölçülür?
Polen sayımı tekniği ile polen riskinin ölçülmesi mümkündür. Ancak bu ölçümlerin ancak teknik cihazlarla yapılması mümkündür. Genellikle belirli bir metreküp hava içerisindeki polen taneciklerinin sayısına göre bir değerlendirilme yapılır. Yapılan ölçümlerden sonra aşağıdaki gibi bir sınıflandırmaya tabi tutulur.
- Düşük Polen Riski
- Orta Polen Riski
- Yüksek Polen Riski
- Çok Yüksek Polen Riski
Kimler Dikkat Etmeli?
Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi havada bulunan polen miktarı kişileri her zaman aynı ölçüde etkilemez. Örneğin yukarıda yapılan derecelendirmelerde orta polen riskinin bu konuda alerjisi olan kişileri etkilemesi mümkün olabilirken, yüksek polen riski durumunda kişinin sağlık açısından etkilenmemesi de mümkün olabilmektedir. Buna rağmen aşağıdaki kişi grupları yüksek risk grubu arasında yer alırlar.
- Alerjik Rinit Hastaları (Saman Nezlesi)
- Astım Hastaları
- KOAH Hastaları
- Yaşlılar ve Çocuklar
- Hamileler
- Uzun Süre ile Açık Havada Çalışanlar
Polen Alerjisi Belirtileri Nelerdir?
Polen alerjisi, vücudun bağışıklık sisteminin polenlere karşı aşırı tepki göstermesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Özellikle bahar aylarında tetiklenen bu alerji türü, kişiye göre değişiklik gösteren ancak çoğunlukla benzer belirtilerle kendini belli eder. Yüksek polen riski günlerinde bu belirtiler daha yoğun şekilde görülür.
En Yaygın Polen Alerjisi Belirtileri
- Burun Akıntısı ve Tıkanıklık
- Sürekli Hapşırma
- Gözlerde Kaşıntı ve Sulanma
- Boğazda Kaşıntı ve Öksürük
- Baş Ağrısı ve Halsizlik
- Cilt Reaksiyonları
- Göz Altı Morluğu (Alerjik Shiner)
Belirtiler Ne Kadar Sürer?
Polen alerjisi semptomları, alerjenlere maruz kalındığı sürece devam eder. Bu süre birkaç haftadan birkaç aya kadar uzayabilir. Özellikle polen yoğunluğunun yüksek olduğu dönemlerde, belirtiler günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilir.
Yüksek Polen Riskine Karşı Alınabilecek Önlemler
Yüksek polen riski günlerinde alınacak basit ama etkili önlemler, alerjisi olan bireylerin yaşam kalitesini ciddi şekilde artırabilir. Aşağıda hem ev içinde hem de dışarıda uygulanabilecek koruyucu önerileri senin için derledim:
· Dışarı Çıkış Saatlerine Dikkat Et
· Kapı ve Pencereleri Kapalı Tut
· Kıyafet ve Saç Temizliğine Özen Göster
· Gözlük ve Maske Kullan
· Çamaşırları Dışarıda Kurutma
· Evi Sık Sık Temizle
· Evcil Hayvanlara Dikkat Et
· Günlük Polen Tahminlerini Takip Et
Yüksek Polen Riski Olan Günlerde Hayatı Kolaylaştıran İpuçları
Yüksek polen riski sezonu geldiğinde yaşam kalitesini korumak için sadece tıbbi tedbirler değil, yaşam tarzında yapacağın bazı küçük değişiklikler de çok fark yaratabilir. İşte yüksek polen riski olan günlerde seni biraz daha rahat ettirecek pratik ipuçlarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
1. Polen Yoğunluğunu Takip Eden Uygulamalar Kullanarak Önlemler Alın
Mobil uygulamalar (Google Playstore) ya da hava durumu servisleri üzerinden günlük polen durumu hakkında bilgi al. Bu bilgiler sayesinde dışarı çıkmadan önce hazırlıklı olabilir veya aktivitelerini yeniden planlayabilirsin. Türkiye’de bazı sağlık siteleri ve meteoroloji kaynakları da polen takvimi yayınlamaktadır.
2. Araç Kullanırken Camları Açmayın
Araba kullanırken camları kapalı tutmak ve mümkünse polen filtresi bulunan klima sistemlerini tercih etmek, seyahat sırasında maruziyeti azaltır. Eski araçlarda bu filtrelerin değişmiş olduğundan emin olmakta fayda var.
3. Gözlerinizi Sık Sık Su ile Yıkayın
Gözlerinde yanma, kaşınma veya kızarıklık hissedersen, temiz suyla yıkamak gözdeki polenleri uzaklaştırmak için etkili olabilir. Elbette bu işlem steril bir ortamda yapılmalı, aksi halde enfeksiyon riski doğabilir.
4. Burnunu Tuzlu Su ile Temizleyiniz
Eczanelerde satılan deniz suyu spreyleri ya da evde hazırlanan tuzlu su çözeltileri ile burnunu günde birkaç kez temizlemek, burundaki polenlerin temizlenmesine ve rahat nefes almana yardımcı olur.
5. Beslenmeye Dikkat Ediniz
Omega-3, C vitamini ve antioksidan yönünden zengin besinler bağışıklık sistemini güçlendirebilir. Bal, zencefil ve limon gibi doğal desteklerle vücudu daha dirençli hale getirebilirsin (ama alerjin varsa mutlaka doktora danış!).
6. İlaçlarını Aksatmayınız
Alerji ilaçlarını, doktorun önerdiği şekilde düzenli kullanman semptomların kontrolünde kilit rol oynar. Bazı ilaçlar ancak birkaç gün sonra tam etkisini gösterebilir, bu yüzden ihmal etmemelisin.
7. Rahatlatıcı Aktivitelerle Stresi Azaltınız
Stres, bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve alerji semptomlarını artırabilir. Meditasyon, hafif yürüyüşler, müzik dinleme gibi rahatlatıcı aktivitelerle hem zihinsel hem fiziksel olarak kendini destekle.
