Sözlü Mülakatta Elenme Sebepleri

Mülakat, ülkemizde yıllardır her seçim öncesi kaldırılacağı yönünde vaatlere konu olsa da, bu yöndeki vaatlerin yerine getirilmediği kanayan bir yaramızdır. Artık gençlerimiz üniversite hayatına başladığı günden itibaren yıllar sonra tabi tutulacakları mülakatı düşünmeye başlamaktadırlar. Bunlardan en önemlisi ise sözlü mülakatlardır. Yazılı sınavlarda ve KPSS’de yüksek notlar almış olmalarına rağmen birçok kişi maalesef sözlü mülakatlarda elenmektedirler. Aslında sözlü mülakatta elenme sebepleri çoğunlukla somut verilere dayandırılmadığı iddia olunsa da; Kanımızca altında yatan asıl sebep büyük oranda torpildir.

Sözlü mülakatta elenme sebepleri hakkında detaylı bilgilere değinmeden önce konumuzu daha anlaşılabilir kılacağını düşündüğümüz sözlü mülakatın amacına kısaca değinelim. Bu konularda bilgi sahibi olduktan sonra yazımızın sonunda paylaşacağımız, usta tiyatro oyuncularımızın bu konudaki trajikomik olarak kabul edilen tiyatro programını izlemenizi tavsiye ederiz. Bu şekilde kısmen de olsa sözlü mülakatlarda elenmeye karşı neler yapabileceğimizi de öğrenebiliriz.

Sözlü Mülakatın Amacı Nedir?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu veya diğer özel yasalarımızda sözlü mülakatın amacına yönelik genel bir düzenleme yoktur. Buna karşın Anayasamızın 70. Maddesi ile güvence altına alınmış bir takım düzenlemeler vardır. Buna göre;

            “Anayasa md. 70 – Her Türk kamu hizmetine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka bir ayrım gözetilemez.”

Görüldüğü gibi sözlü mülakatın amacı yine yazılı sınavlarda olduğu gibi görevin gerektirdiği niteliklere sahip olunup olunmadığının tespit edilmesidir. Bu nedenle sözlü mülakatta adaya yöneltilen soruların adanacağı kadroya ilişkin sorular olması gerekir. Genel bir uygulamadan bahsetmek çok zor olsa da sözlü mülakatların amaçlarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

1. Adayın sınav konularına olan bilgisinin ölçülmesi
2. Özgüven ve ikna kabiliyetinin olup olmadığı
3. Genel kültür bilgisi
4. Kendini ifade etme yeteneği ve muhakeme gücü
5. Bilimsel ve teknolojik gelişmelere açık olup olmadığının tespit edilmesi

Sözlü mülakatta elenme sebepleri sıklıkla yargı kararlarına da konu olmaktadır. Bunun en temel nedeni ise adaya yöneltilen soruların somut bir cevabı içermiyor olmasıdır. Örneğin yukarıda sıralamış olduğumuz özgüven ve ikna kabiliyetinin bulunup bulunmadığının tespitine yönelik bir soruya verilen cevap göreceli olabilecektir. Bu durumda somut bir veriye dayanmadığı açıktır.

Sözlü Mülakatta Elenme Sebepleri

Sözlü mülakatta elenme sebepleri konusunda bir genelleme yapmamız oldukça zordur. Ancak öğretmenlik, MSÜ veya askeri okul mülakatlarında elenme sebepleri olarak atanacak kadroya ilişkin bir ayrımla konumuzu incelersek daha anlaşılabilir cevaplar verebileceğimizi düşünüyoruz.

Öğretmenlik İçin Sözlü Mülakatta Elenme Sebepleri

Öğretmenlik sözlü mülakat sorularında adaya yöneltilecek sorular ve ağırlıkları aşağıdaki gibidir.

• Genel kültür ve eğitim bilimleri (%20)
• Kendini ifade edebilme gücü (%20)
• İletişim becerileri ve özgüven (%20)
• Bilimsel ve teknolojik gelişmelere olan yatkınlığı (%20)
• Kendini temsil yeteneği (%20)

Yukarıdaki kategorilerde adaya yöneltilen sorular sonrası ise en sık elenme nedenleri aşağıdaki gibidir.

• Alan bilgisi konusunda yetersizlik
• Özgüven eksikliği
• Etkili iletişim kuramama
• Sınıf yönetimi konusunda yetersizlikler
• Genel tutum ve dış görünüş
• Eğitim sistemlerine yeterince hakim olmama
• Verilen yüzeysel yanıtlar

POMEM Sözlü Mülakatta Elenme Sebepleri

POMEM yani; Polis Meslek Eğitim Merkezlerine alınacak öğrenciler için adaya yöneltilen sorular arasında bir takım fiziksel ve psikolojik yeterliliğe sahip olunup olunmadığı yönünde sorular da bulunmaktadır. Son yıllarda sık karşılaşılan sözlü mülakatlarda elenme nedenleri ise aşağıdaki gibidir.

• Güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması
• Aşırı heyecanlı ve gergin görünme
• Psikolojik ve sosyolojik sorunlar
• Fiziki yetersizlik
• Polislik mesleğini uygun olmayan özellikler
• Genel ahlak ve devletin temel görevleri ile çelişkili ifadeler
• Sorulara ciddiyetsiz cevaplar

Askeri Okullar Sözlü Mülakatta Elenme Sebepleri

Stratejik önemi nedeniyle askeri okullara öğrenci kabulünde sözlü mülakatlarda daha hassas davranılmaktadır. Askeri okullar sözlü mülakat ve sınavlarda en sık elem sebepleri ise genel hatları ile aşağıdaki gibidir.

• Güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanması
• Vatan, bayrak, millet ya da şehitlik gibi kavramlara kayıtsızlık
• Fiziksel olarak yetersizlik
• Ayrımcı siyasi görüşler
• Disiplinsiz bir izlenim yaratımı
• Yersiz ve aşırı heyecan
• Duyguları kontrol edememe

Genel Olarak Sözlü Mülakatta Elenme Nedenleri

Atama yapılacak kadronun niteliğine göre bazı durumlarda mülakat soruları da değişebilmektedir. Bu nedenle kısmen de olsa sözlü mülakatta elenme sebepleri değişiklik gösterebilir. Ancak sözlü mülakatlarda genelleme yapabileceğimiz bir takım durumlarda vardır. Bu nedenleri ise şöyle sıralayabiliriz.

• Panik
• Fazla heyecan
• Mülakata hazırlıksız katılma
• Özgüven eksiklikleri
• Çelişkili cevaplar
• Ezbere dayalı cevaplar

2 fakülte, 2 yüksekokul ve 1 yüksek lisans mezunu olarak birçok kez mülakatlara katıldım. Gördüğünüz gibi sözlü mülakatta elenme sebepleri genişletilebilir bir kavramdır. Daha önce de belirttiğimiz gibi mülakatlarda somut verilere dayanan alan bilgisi ve genel kültürün mülakata katkısı %20’dir. Yani diğer mülakat soruları göz önüne alındığında adaya sadece 100 üzerinden 20 puan verilmesi ile yetinilmesinin önünde pek bir yasal engel de yoktur. Bu nedenle mülakatların asıl amaçlarının kişinin mesleğe olan yeterliliklerini ölçmek değil torpil seviyesini ölçmek olduğunu söylememiz hiçte yanlış olmayacaktır.

Hiç kimsenin hakkı olarak kazanmış olduğu yazılı sınavlardan yüksek puan almaları sonrasında sadece başka nedenlerden ötürü mülakatlarda elenmelerini istemeyiz. Bunun için kısaca “mülakatta yapılan hatalar” konusuna değinerek yazımızı sonlandıralım.

Mülakatta Yapılan Hatalar Nelerdir?

Genel olarak mülakat sırasında aşağıdaki hal ve davranışlarımız komisyon üyeleri üzerinde olumsuz bir etki yaratabileceğinden bu ve benzeri davranışlardan sakınmamız mülakatımızın daha başarılı geçmesine imkan tanıyacaktır.

• Atanacak kadroya ilişkin mesleki bilgileri tam olarak bilmemek
• Güncel olaylar ile genel kültür bilgisinin zayıf olması
• Aşırı rahat veya umursamaz hal ve tavır takınmak
• Komisyon üyeleri ile göz temasından kaçınmak
• Tutarsız ve klişe cevaplar
• Siyasi görüşünü fazlaca belli etmek
• Cevaplarda gereksiz detaylara değinmek
• Abartılı makyaj ve aksesuarlar takınmak
• Eller cepte mülakata katılmak
• Komisyon üyelerinin sözünü kesmek
• Aşırı duygusal tepkiler vermek

SÖZLÜ MÜLAKATTA ELENME SEBEPLERİ

SIK SORULAN SORULAR

Sözlü mülakatlarda daha başarılı olmak için tavsiyelerimizi içerir “Sözlü Mülakatta Başarısız Olmamak İçin 7 Etkili İpucu” başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Biraz içinizi kararttığımın farkındayım. Bu nedenle sözlü mülakatta elenme sebepleri ile ilgili usta oyuncularımızın hazırlamış olduğu aşağıdaki tiyatro oyununu izleyerek biraz olsun gülümsemenizi umuyorum.